Nghệ sỹ Trịnh Lập quê ở Trà Giang thuộc huyện Kiến Xương, ông nhập ngũ tháng 9 năm 1972, là bộ đội lái xe Trường Sơn thuộc Bộ tham mưu Tổng cục hậu cần. Đến tháng 8 năm 1985, ông chuyển ngành về công tác tại văn phòng Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ Thái Bình.

 Nghệ sỹ Trịnh Lập kể lại rằng, ông thích nhiếp ảnh từ bé, khi còn học lớp 6, có một đoàn phóng viên về trường ông chụp ảnh. Cứ chỗ nào chụp là ông ghé vào chụp ké, ông thích được chụp ảnh lắm. Ông đã rất tò mò về chiếc máy mà họ đeo bên hông, lân la đến gần để ngắm cho kỹ. Lúc đó ông mạnh dạn hỏi người ta rằng: “Chụp một người thì hết bao nhiêu tiền, chụp hai người thì là bao nhiêu, nhiều người hơn thì là bao nhiêu?” Khi nghe câu trả lời “chụp nhiều người cũng chỉ bằng giá tiền chụp một người thôi”, ông đã rất phấn khởi rủ ngay mấy đứa bạn cùng góp tiền chụp chung một tấm. Ngày ấy mấy xã mới có một hiệu ảnh, ông còn cuốc bộ sang xã bên cạnh để chụp ảnh. Thích chụp ảnh là thế nhưng ông còn muốn tìm hiểu cách làm ra tấm ảnh. Ông còn nhờ người cậu làm ở hiệu ảnh tận trên Nghĩa Lộ về dạy ông cách rửa phim tráng ảnh, lúc ấy ảnh có kích cỡ rất nhỏ, chỉ bằng cái bao diêm thôi nhưng mang cả ước mơ về nhiếp ảnh suốt quãng đời sau này của ông.

Nghệ sỹ Nhiếp ảnhTrịnh Lập: “Từ năm 1975, sau khi giải phóng thì tôi đã mua máy ảnh từ trong ấy ra và tôi chỉ chụp chơi bời thôi, cho đến khi ở quân đội ra thì tôi rất thích nó rồi tôi quyết định mở hiệu ảnh ở dưới xã Lê Lợi, Kiến Xương”

Không có trường lớp nào dạy, không có tài liệu hay sách vở, ông nhận thêm những hợp đồng chụp ảnh bên ngoài vừa làm vừa rút kinh nghiệm, rồi đi làm thêm ở hiệu ảnh để có thể học hỏi nhiều hơn nữa. Trong quá trình công tác, ông vừa tự học chụp ảnh nghệ thuật, vừa được các anh, các chú lớp trên hướng dẫn, do đó ông nắm được kỹ thuật chụp ảnh khá nhanh. Trong những năm làm ở Ban Tuyên giáo ông đã có hơn trăm bức ảnh được đăng trên các báo Thái Bình, Nhân Dân,Tiền phong, Quân đội… nên việc ham học hỏi và đam mê của ông với nhiếp ảnh cũng đạt được thành quả đầu tiên. Năm 1985 tác phẩm “Truyền nghề” của Trịnh Lập đã đạt giải 3 của tỉnh. Nhiều người nghe tên và biết đến Trịnh Lập từ đó.

Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Trịnh Lập chia sẻ thêm: “Nhìn những bức ảnh của nghệ sỹ Võ Đăng Ninh chẳng hạn, bức ảnh của những lão thành tôi thèm khát lắm, tôi ước mơ sau này mình cũng trở thành một nghệ sỹ nhiếp ảnh và cứ thế tôi mày mò, tìm hiểu và cái chính là có sự đam mê"

Khi ông trở về quê mở hiệu ảnh của riêng mình, một phần vì mưu sinh và hơn cả là phục vụ cho niềm đam mê chụp ảnh nghệ thuật có từ trong máu của người nghệ sỹ, luôn chảy mãnh liệt trong con người ông. Đến khi gặp người vợ tào khang của mình, hai vợ chồng ông quyết định chuyển hiệu ảnh lên thành phố. Công việc kinh doanh bận rộn nhưng khi ông tìm được đề tài thì bỏ cả lại cửa hàng cho vợ rồi mang máy ảnh lên đường, dù xa xôi mấy cũng đi. Có khi đi cùng trại sáng tác của Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam hết trong Nam, ngoài Bắc; có khi lặn lội đến miền núi, Tây Nguyên để chụp.

Sự chăm chỉ, kiên trì và ý thức học tập không ngừng, đặc biệt tâm hồn mẫn cảm với cái đẹp đã giúp Trịnh Lập ngày càng có nhiều ảnh đẹp, tham gia nhiều triển lãm và đạt nhiều giải thưởng lớn, nhỏ.

 Khác hẳn so với thế hệ đàn anh đi trước, nghệ sỹ nhiếp ảnh Trịnh Lập có một góc nhìn nghệ thuật riêng. Những bức ảnh của ông đã chụp có bố cục rất toàn diện, hài hoà, toát lên chủ đề mà ông chọn rất rõ; tính nghệ thuật trong mỗi bức ảnh ông chụp rất độc đáo, thời điểm chọn để bấm máy, ông suy nghĩ rất nhanh, chớp được khoảnh khắc đẹp nhất. Chính vì vậy, tác phẩm của ông luôn có sắc thái riêng mà ít nghệ sỹ có được, như ảnh chụp “Hợp long cầu Bo” là sự kiện quan trọng với người dân Thái Bình hơn 20 năm trước, ông đã chớp được khoảnh khắc dưới ánh nắng mặt trời lúc bình minh, hai mố cầu như đầu hai con rồng đang chuẩn bị ghép nối hai bên đầu thành phố bắc qua sông Bo, bức ảnh đã đạt giải nhì của tỉnh;  hay ảnh chụp “Bưu điện” vào năm 2000, buổi tối ánh sáng rực rỡ từ toà nhà bưu điện và của xe cộ trên đường phố khiến người xem cảm nhận được sự phồn hoa của Thái Bình.

Hợp long cầu Bo

Bưu điện

Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Duy Đông – Chi hội trưởng chi hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam tại Thái Bình: “Trong quá trình tham gia sáng tác, những cái hàng ngày để ghi chép lại hình ảnh, thể hiện những tác phẩm về Thái Bình, để mà được công nhận trên toàn quốc và cả trên thế giới, thì quả là một điều không phải ai cũng làm được”

Công việc kinh doanh của hiệu ảnh ngày càng phát triển, ông có thêm nhiều chuyến đi nhưng không phải là để kiếm tiền mà là để ghi lại những khoảng khắc đẹp của cuộc sống. Ông giành nhiều thời gian hơn để săn được những bức ảnh quý.

Cứu! Cứu! Cứu!

Thu hoạch ngao

Ứng cứu kịp thời

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Lập thường gửi tác phẩm của mình đi dự thi nhiều nơi, từ trong tỉnh đến khu vực Đồng bằng sông Hồng, đến toàn quốc. Các tác phẩm của ông không chỉ có kỹ thuật ánh sáng tốt, bố cục chặt chẽ mà có nội dung mang một ý nghĩa nào đó, tức là có câu chuyện trong đó. Vì vậy, dù là cuộc thi trong tỉnh hay khu vực đến toàn quốc, hầu hết ông đều có giải, như tác phẩm “Cứu! Cứu! Cứu!”, đề tài cứu hoả giành Huy chương đồng khu vực Đồng bằng sông Hồng và giành giải 3 Lê Quý Đôn của tỉnh Thái Bình. Giải 3 báo chí của Hội Nhà báo Việt Nam với tác phẩm “Thu hoạch ngao”, tác phẩm “Ứng cứu kịp thời” nói về lực lượng công an giúp đỡ người dân trong lúc thiên tai hoạn nạn đạt giải khuyến khích cuộc thi “Văn hoá ứng xử” do Bộ Văn hoá tổ chức…v...v... Và nhiều tác phẩm đạt giải khác. 

Cô gái Phú Lương

Mới đây, vào ngày 9/9 tác phẩm "Cô gái Phú Lương" của ông đã đạt giải 3 của Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh và Hội VHNT tỉnh Thái Bình tổ chức.

Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Nguyễn Phục Anh - Chi hội trưởng Chi hội Nhiếp ảnh Hội VHNT Thái Bình: “Trong nhiếp ảnh thì ngoài những cái đột phá về góc độ, về ánh sáng … thì phải có sự căn bản về bố cục, về ánh sáng… về rất nhiều yếu tố để tạo nên một tác phẩm đẹp. Vì thế như thế hệ đi trước như các bác, các chú, đặc biệt là chú, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Lập nắm cái căn bản rất vững. Thế hệ chúng tôi đã học hỏi nhiều từ những bức ảnh của chú.”

Bình minh trên sông Thu Bồn

Chào bình minh

Vì dân

Đường vào Tam Cốc

Năm 2021, ông có 6 tác phẩm được trưng bày tại triển lãm quốc tế và nhận được 3 giải Bằng Danh Dự của cuộc thi ảnh tại nhiều quốc gia trên thế giới do Liên đoàn nghệ thuật nhiếp ảnh quốc tế (FIAP) tổ chức như ở Bồ Đào Nha, Secbia, Bosnia và Herzegovina và Singapore…với các tác phẩm tiêu biểu như:“Bình minh trên sông Thu Bồn”,“Chào bình minh” và tác phẩm “Vì Dân”. Trước đó, năm 2007 tác phẩm “Vì Dân” của ông cũng nhận giải Bằng Danh Dự do (FIAP) tổ chức tại Việt Nam. Còn tác phẩm "Đường vào Tam Cốc" được triển lãm tại Bosnia và Herzegovina.

Trên chặng đường gắn bó với nghệ thuật nhiếp ảnh, nghệ sỹ nhiếp ảnh Trịnh Lập luôn chú ý hài hoà giữa tính nghệ thuật và thời sự. Thông qua sự tinh nhạy trong sử dụng các thủ pháp cắt cúp, xử lý ánh sáng, chọn góc độ viễn, cận hợp lý, ông đã khai thác tối đa vẻ đẹp của cuộc sống bằng tài năng của mình, một người nghệ sỹ đa tài đa nghệ.

Năm 2013, tác phẩm "Tình Quân dân" của ông đạt giải Bằng Danh Dự tại Ấn Độ. Đây là tác phẩm đầu tiên đạt giải quốc tế của Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Lập

Không chỉ có đam mê chụp ảnh, đối với môn thể thao bóng bàn thì nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Lập cũng có đam mê không kém. Cứ khoảng 4h chiều dù đang làm gì hay đang sáng tác, ông cũng dừng mọi việc để chơi bóng bàn. Ông chỉ tập để rèn luyện thân thể thôi, nhưng tham dự các giải nghiệp dư trong tỉnh và tranh giải lão tướng thì ông luôn có giải.

Bên cạnh đó nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Lập còn làm thơ và được đăng báo như báo Thái Bình, báo Tiền Phong, báo Quân khu 3…Ngôn ngữ thơ của ông hóm hỉnh, viết về hiện thực nhưng hài ước, như bài thơ “Tình yêu thời Covid” được đăng trên báo Thái Bình số tháng 8 năm 2020. 

Em nắn nót viết từng trang thiếp

Cho trăm năm hạnh phúc cả cuộc đời

Anh bảo đợi anh về rồi đi gửi

Cho chu toàn bầu bạn khắp nơi

Đêm nằm nghe hạt mưa rơi

Em đếm cả tiếng gà từng canh gáy

Em goi điện sao anh không nghe máy

Để từng giờ nước mắt chảy vào trong?

Mấy ngày nay em nằm bẹp trong phòng 

Ăn chả thiết e tình duyên bội bạc

Cha mẹ, gia đình, bà con, cô bác

Chẳng nỡ lòng trách cứ, chê bai…

Bỗng một hôm kênh thời sự sớm mai

Đưa hình ảnh mấy người nằm la liệt

Bác sĩ, nhân viên trí cường cạn kiệt

Trong ấy có người cả họ chờ mong…

Anh chung tay vì sức khoẻ cộng đồng

Trừ Covid lương tâm như mệnh lệnh

Bác sĩ ngày đếm hết lòng bên người bệnh

Nên người nhà cưới hỏi cũng đành lui.

Đã quá nửa đời người gắn với nhiếp ảnh và niềm đam mê chụp ảnh nghệ thuật của nghệ sỹ Trịnh Lập vẫn như dòng suối chảy mãi trong con người ông. Sức sáng tạo của ông vẫn chưa bao giờ giảm sút, ông vẫn làm thơ, tập luyện thể thao và trăn trở tìm đề tài chụp ảnh mới… Gặp gỡ tiếp xúc với nghệ sỹ nhiếp ảnh Trịnh Lập, nghe ông tâm tình về nghề, về niềm đam mê, nhiệt huyết cùng với những lời nhận xét chân tình của đồng nghiệp mới thấy để thành công trên con đường đến với nghệ thuật nhiếp ảnh quả thật không dễ. Đó là quá trình bền bỉ kiên trì, sự đầu tư không chỉ về tiền bạc mà đó là thời gian, sự trải nghiệm và sự nhiệt huyết mà ông dành cho nhiếp ảnh./.

Trà My