Thủ tướng Anh Theresa May dường như đã tự dối mình khi đặt bút ký vào bức thư kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon và bắt đầu tiến trình Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU). Bất chấp quan điểm của bà về việc rời khỏi EU sẽ giúp quốc gia này trở thành “Nước Anh toàn cầu”, tương lai của "xứ sở sương mù" đang trở nên mơ hồ hơn bao giờ hết.

Kiêu hãnh và định kiến

Thủ tướng Anh Theresa May ký bức thư lịch sử kích hoạt điều 50 Hiệp ước Lisbon để Anh bắt đầu rời EU. (Nguồn: AFP)
 

Đế chế Anh năm nào giờ chỉ còn là cái bóng của chính mình, cả về kinh tế, chính trị, xã hội lẫn ảnh hưởng quốc tế. Thế nhưng người Anh vẫn luôn giữ cho mình một lòng tự tôn về vị thế của họ trên thế giới.

Tuy nhiên, đã đến lúc người Anh cần gác chút kiêu hãnh còn sót lại của mình để học tập kinh nghiệm của những nước nhỏ nhưng thành công như Singapore, Thụy Sỹ hay Na uy, để tồn tại trong thời đại Brexit.

Theo quan điểm của New Zealand hay Singapore, Anh sẽ khó có thể ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) với các thị trường mới nổi như Trung Quốc và Ấn Độ. Ngay cả trong điều kiện thuận lợi, thời kỳ thai nghén đối với FTA là rất dài, trong khi hiện nay xu thế bảo hộ đang phát triển mạnh ở Mỹ và có khả năng là nhiều nước khác nữa.

Bất chấp việc không còn là một đế chế có tầm ảnh hưởng như những năm 1900, những hành động của Anh vẫn có tác động mạnh mẽ đến cục diện thế giới và Brexit là một ví dụ điển hình. Các nhà hoạch định chính sách kinh tế từ Bắc Âu, Hà Lan đến New Zealand hay Singapore đều tin rằng vấn đề hội nhập khu vực rất quan trọng và việc đi ngược xu hướng này sẽ có những ảnh hưởng tiêu cực lớn.

Trong những tháng tới, các nền kinh tế mở và nhỏ trên thế giới sẽ đóng vai trò như những “con chim hoàng yến trong mỏ than” từ Brexit. Nói cách khác, nếu có vấn đề gì xảy ra với hệ thống thương mại toàn cầu, những nước nhỏ này sẽ gánh những cú đòn đầu tiên và nặng nề nhất.

Thay đổi để tồn tại

Chính phủ Anh đã đưa ra các thông báo khác nhau cho biết những thay đổi trong chính sách hậu Brexit. Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond nói về một mô hình thuế thấp, ít kiểm soát, nhưng chẳng có gì đảm bảo mô hình này sẽ có thể áp dụng thành công với một nền kinh tế G20. Bà May cũng từng gợi ý rằng nước Anh sẽ lại một lần nữa thúc đẩy chính sách công nghiệp, nhưng lại không giải thích thêm về dụng ý này.

Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond. (Nguồn: Reuters)
 

Vương quốc Anh luôn có một mức độ tự chủ cao khi thiết lập chiến lược kinh tế của riêng mình, nhưng có một vài lý do quốc gia này nên tham khảo những nền kinh tế nhỏ về việc tập trung vào các ưu tiên quốc gia.

Thứ nhất, các nước nhỏ đầu tư mạnh vào kiến thức và nhân lực ở tất cả các trình độ, từ giáo dục bắt buộc, dạy nghề, đại học cho đến các chương trình học tập suốt đời. Những khoản đầu tư này tối đa hoá việc tận dụng các cơ hội mà toàn cầu hoá đem lại, đồng thời tăng năng suất và tiền lương.

Thứ hai, các quốc gia nhỏ có các chính sách tăng trưởng cụ thể nhằm tăng sức cạnh tranh của họ trong nền kinh tế toàn cầu. Các biện pháp này có nhiều hình thức khác nhau, từ đầu tư vào cơ sở hạ tầng chất lượng cao và nguồn nhân lực, tới chính sách hỗ trợ các chuyên ngành nhất định. Tất cả đều nhằm đảm bảo đất nước nằm trong các nhóm kinh tế quốc tế chủ chốt.

Thứ ba, do các quốc gia nhỏ dễ bị tác động mạnh bởi các cú sốc từ bên ngoài, họ có nhiều biện pháp để quản lý rủi ro kinh tế và đảm bảo khả năng phục hồi. Các phương thức này bao gồm xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội, thị trường lao động linh hoạt và hiệu quả, đồng thời có dư địa tài chính để theo đuổi các chính sách kích thích theo chu kỳ.

Ngoài việc giải quyết tốt các cuộc đàm phán, Anh cũng cần xây dựng các chính sách cho phép họ có thể kiểm soát môi trường quốc tế ngày càng thách thức hơn. Điều này đòi hỏi họ phải thật sự đổi mới so với thập kỷ qua.

Bài toán Scotland

Brexit rõ ràng đã thúc đẩy phong trào độc lập của Scotland. Nhiều người tự tin rằng mô hình kinh tế nhỏ sẽ hoạt động tốt cho một nước Scotland độc lập.

Thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon đã đề ra mục tiêu tiến hành cuộc trưng cầu ý dân thứ hai về việc tách khỏi Anh vào mùa Thu 2018. (Nguồn: Reuters)
 

Chắc chắn, Scotland có những rủi ro kinh tế đáng kể cần được giải quyết, có thể cần đến sự đảm bảo của một hệ thống kinh tế lớn hơn. Nhưng không rõ liệu nước Anh có cung cấp được sự đảm bảo đó không, đặc biệt là bây giờ khi nước này đang trên con đường rời khỏi thị trường chung và liên minh thuế quan của EU.

Việc tách ra sẽ cho phép Scotland phát triển các chính sách tương đồng hơn với các nền kinh tế nhỏ đã thành công khác - nhất là bằng cách duy trì tư cách thành viên EU. Khi Scotland đối mặt với những thách thức chiến lược của Brexit, nước này cũng có cơ hội để phát triển các chính sách phù hợp hơn với họ.

Anh đã chọn rời khỏi EU vì quá tự tin về khả năng của mình. Nhưng nước Anh sẽ sớm phải làm theo mô hình của một quốc gia nhỏ, giống như Thụy Sĩ hay Na Uy. Thời đại của đế chế "Mặt trời không bao giờ lặn" có lẽ đã qua từ lâu, nhưng kỷ nguyên của một nước Anh hậu Brexit mới chỉ bắt đầu.

* Michael O'Sullivan là chuyên gia đầu tư chủ chốt của Ban Quản lý Tài sản quốc tế, Ngân hàng Credit Suisse.

 David Skilling là Giám đốc Landfall Strategy - công ty tư vấn có trụ sở tại Singapore.