Chưa được kiểm tra chất lượng

Theo các chuyên gia, dược liệu và y dược cổ truyền gắn với người dân Việt Nam từ hàng nghìn năm trước. Thế kỷ XVIII, cùng với sự xuất hiện của Đại Y tôn Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, vị trí, giá trị của dược liệu và y dược cổ truyền càng được củng cố, phát huy và là phương pháp chữa trị bệnh tật chủ yếu trước khi có sự du nhập của Tây y. Tiến bộ vượt bậc của y học thế giới không làm suy giảm niềm tin của người bệnh đối với y dược cổ truyền. Nhiều người vẫn có thói quen sử dụng các bài thuốc dân gian hay tìm đến thầy thuốc Đông y khi mắc các chứng bệnh từ thông thường đến nan y.

Chưa kể, niềm tin vào dược liệu, y dược cổ truyền được củng cố thêm bằng thương hiệu lâu năm của các cửa hàng, cửa hiệu, từ đó dễ dàng khiến người mua nhắm mắt cho qua công hiệu thật giả trong các loài, vị thuốc được bày bán. Không chỉ với các loài, vị thuốc đắt tiền như nấm linh chi, sâm, đông trùng hạ thảo, cam thảo; mà kể cả cây lá phơi khô làm nước uống thông dụng như giảo cổ lam đầy nấm, mốc cũng được bán tràn lan.

Nhu cầu sử dụng thuốc Đông y rất lớn nên con số 60.000 tấn dược liệu cả nước sử dụng/năm, công bố tại một hội nghị do Bộ Y tế tổ chức ở Hà Nội, được giới chuyên môn nhìn nhận đang còn rất khiêm tốn. Sử dụng dược liệu làm thuốc Đông y, chữa trị bệnh luôn được Nhà nước, Chính phủ khuyến khích, quan tâm. Thực tế, nước ta cũng rất dồi dào nguồn dược liệu quý, nhưng nghịch lý đã để dược liệu kém phẩm chất từ nước ngoài ồ ạt tuồn vào nội địa với số lượng lên đến hàng chục nghìn tấn mỗi năm.

Cụ thể, 80% trong số 60.000 tấn dược liệu phục vụ nhu cầu chữa bệnh hàng năm được nhập về từ nước ngoài qua đường nhập lậu và không qua bất cứ quy trình kiểm định chất lượng nào, một khi lọt qua cửa ải biên giới vào nội địa sẽ nhanh chóng được giới đầu nậu phát tán đến những nơi buôn bán dược liệu sầm uất, trong đó đến cả phố Lãn Ông nổi tiếng bán dược liệu ở Hà Nội hay TP Hồ Chí Minh. Điều này vô hình trung đã làm tổn hại đến kinh tế và cũng là mầm mống bệnh tật với bất cứ ai đặt niềm tin vào y dược cổ truyền.

Phát triển bền vững nguồn dược liệu

Từ năm 2015, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương cùng với Cục Y dược cổ truyền đã khảo sát, đưa ra con số đáng lo ngại là 56/109 mẫu dược liệu lấy từ khu vực cửa khẩu biên giới Trung Quốc không đạt chất lượng, trong đó có 24 mẫu dược liệu giả mạo đã được đưa vào sử dụng tại các cơ sở y tế công lập. Hơn 40.000 tấn dược liệu không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, thậm chí chỉ là rác thuốc hay sái thuốc ồ ạt tuồn vào nước ta mỗi năm, đã gây ảnh hưởng rất lớn đến việc canh tác, chế biến dược liệu của Việt Nam, gây tổn thất không nhỏ về kinh tế. Trong khi, tại Hội nghị toàn quốc về phát triển dược liệu Việt Nam, giới chuyên môn ghi nhận Việt Nam có  5.117 loài thực vật và nấm, 408 loài động vật, 75 loại khoáng vật dùng làm thuốc bồi bổ sức khỏe, chữa trị bệnh; đáng lưu ý có khoảng 70 loài có tiềm năng khai thác với tổng trữ lượng khoảng 18.000 tấn/năm, đơn cử như cây diếp cá (5.000 tấn), cẩu tích (1.500 tấn), lạc tiên (1.500 tấn), rau đắng đất (1.500 tấn). Có thể thấy, với nguồn dược liệu quý dồi dào như vậy nhưng mỗi năm nước ta vẫn đánh mất hàng trăm triệu USD.

Theo các chuyên gia, đã đến lúc chấm dứt nghịch lý này. Để công tác dược liệu trong thời gian tới phát triển, tiến tới việc tự chủ sản xuất thuốc trong nước và tham gia thị trường khu vực và thế giới, cần rà soát, đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ tổng thể cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình triển khai nuôi trồng và khai thác dược liệu, hướng tới xuất khẩu sản phẩm có nguồn gốc từ dược liệu, hạn chế nhập khẩu dược liệu thô. Đồng thời, xây dựng cơ chế chính sách phù hợp với công tác phát triển dược liệu; tăng cường công tác khuyến nông cho cây dược liệu theo hướng chuyển giao kỹ thuật cho hộ nông dân. Công tác khai thác phải bảo đảm hài hòa, phù hợp với công tác bảo tồn, duy trì nguồn gene cây dược liệu.

Theo Daibieunhandan